Parki, zieleńce na placach i ulicach, place zabaw, miejskie skwery stanowią główne zbiorowiska roślinności trawiastej. Powinny one spełniać funkcje wypoczynkowe i rekreacyjne, zdrowotne, a przede wszystkim estetyczne w obrębie planowanej bądź istniejącej urbanistyki. Firma Sowul & Sowul pragnie przedstawić Państwu kilka strategicznych porad, które mogą Państwu posłużyć przy projektowaniu i zakładaniu trawnika na terenach użyteczności publicznej.

Przygotowanie terenu

Trawniki miejskie najczęściej zakładane są na wiele lat. W związku z tym, przed ich zaprojektowaniem i wykonaniem, warto zastanowić się jakiego rodzaju (typu) będą to trawniki i jakie będzie ich przeznaczenie. Następnie należy zdecydować o miejscu do obsiewu trawnika i przystąpić do prawidłowego przygotowania gruntu pod zasiew, ponieważ tylko staranne przygotowanie gleby zdecyduje o trwałości planowanego trawnika. Najlepsze dla traw są gleby tzw. półciężkie, czyli o 70-80% przewadze piasku średnio grubego. Drobniejsze ziarna piasku są zbyt przepuszczalne i niezbyt sprzyjające prawidłowemu rozwojowi nasion traw. Wówczas należy taki teren odpowiednio nawieźć czarnoziemem lub torfem i dokładnie wymieszać na głębokość 10-20 cm. Natomiast cięższe i bardziej gliniaste podłoże po wymieszaniu z piaskiem, także w odpowiedniej proporcji, zapewni dobre napowietrzenie, porowatość oraz odpowiednią przepuszczalność glebie.
Takie warunki będą właściwe dla wzrostu traw. Bardzo ważnym czynnikiem decydującym o powodzeniu obsiewu zakładanego trawnika jest odczyn gleby (kwasowość).
Gatunki przeznaczone na trawniki najlepiej rosną na glebach lekko kwaśnych (pH 5,5 – 6,5). Teren, który przeznaczamy do założenia trawnika powinien być „czysty”, tzn. nie powinien być zanieczyszczony substancjami pochodzenia ropopochodnego itp., jak również powinien być oczyszczony z ewentualnych pozostałości po gruzie, grubym żwirze, drewnie czy plastiku. Nawierzchnia do obsiewu powinna być w miarę wyrównana zgodnie z ukształtowaniem terenu – nie powinna mieć zagłębień w powierzchni przyszłego trawnika.

Warunki wilgotnościowe

Bardzo często o niepowodzeniu planowanego i wykonanego trawnika decyduje czynnik wodny. Zdarza się, że gleba jest zbyt mokra. Przyczyną może być zbyt wysoki poziom wód gruntowych bądź nadmierny odpływ wody z gleby. Aby zapobiedz ewentualnemu wystąpieniu chorób grzybowych lub zbytniemu przesuszeniu trawnika, godnym polecenia jest drenaż terenu jeszcze przed wysianiem nasion. W dobie postępu technicznego można zakupić już gotowe instalacje nawadniające, co jednak jest związane z poniesieniem wysokich kosztów. Znacznie tańsze jest wkopanie plastykowych rur czy ceramicznych drenów wypełnionych żwirem. Bywa, że miejsce na którym jest zaplanowany trawnik jest bardzo nasłonecznione i wietrzne. W takiej sytuacji pozostaje zaprojektowanie systemu nawadniającego np. w postaci automatycznych teleskopowych spryskiwaczy.

Siew

Założenie trawnika wymaga nie tylko pewnej wiedzy, lecz również dużych pokładów cierpliwości. Pośpiech, zwłaszcza przy samym wysiewie nasion traw, nie jest najlepszym doradcą. Jeżeli decydujemy się wiosną na rozpoczęcie prac nad przygotowaniem terenu pod trawnik, wówczas zasiew powinien odbyć się na jesieni. Do tego czasu właściwości fizyko-chemiczne gleby zdążą się ustabilizować, tzn. poprawi się zasobność w składniki pokarmowe, poprawią się stosunki wodno-powietrzne. Ponadto chwasty i inne rośliny nieporządane (znajdujące się w 2 cm warstwie podglebia) zdążą już na tyle osiągnąć pełnię swojego rozwoju by móc je usunąć stosując koszenie pielęgnacyjne. Również na jesieni stopień ich konkurencyjności względem wysianych traw znacznie maleje. Jednak o wyborze terminu siewu decyduje sam wykonawca. Doświadczeni praktycy polecają dwa terminy: wiosną (od drugiej dekady kwietnia do drugiej dekady maja) lub pod koniec lata (koniec sierpnia do połowy września, przy sprzyjającej słonecznej aurze nawet do początku października). W tym okresie najczęściej sprzyjają warunki pogodowe: dość obfite opady deszczu i w miarę wysoka temperatura gleby. Po wysiewie nasion bardzo ważne jest zapewnienie stałej optymalnej wilgotności, aby nasiona traw poprawnie skiełkowały i nie uległy przesuszeniu.

Nasiona sieje się ręcznie – równomiernie i bardzo nisko (tuż przy ziemi), aby wiatr nie zdmuchiwał nam nasion. Przy dużych powierzchniach teren dzieli się na małe części i w odpowiedniej proporcji do obsiewanego miejsca dzieli się nasiona. Jednak, aby uzyskać precyzyjniejszy siew można zastosować specjalistyczne siewniki dostępne już na rynku ogrodniczym (tzw. mikrosiewniki, mikrosprzęt ogrodniczy). Następnie nasiona należy lekko docisnąć do podłoża (za pomocą grabi, walca gładkiego bądź stóp – pamiętając by nie zostawiać zbyt głębokich i mocnych wgłębień).

Kompleksowa pielęgnacja

Trawniki z przeznaczeniem urbanistycznym są bardzo często intensywnie użytkowane.
W ten sposób osiąga się wysoki efekt estetyczny. Związane jest to jednak z włożeniem dużego wysiłku w utrzymanie tego typu terenów zielonych. Pielęgnacja trawników obejmuje bardzo wiele zabiegów, m.in. koszenia, grabienia, usuwania chwastów, śmieci i odpadów, nierówności, stosowania nawożenia, spulchniania, skaryfikacji, jak również walki z chorobami i szkodnikami. Tak kompleksowa pielęgnacja wymaga także wielokrotności w stosowaniu, a przede wszystkim regularności. Jednakże w przypadku trawników intensywnie użytkowanych częstotliwość wykonywania powyższych czynności ulega zmianie na przełomie roku. Najczęstszym zabiegiem pielęgnacyjnym na tego typu powierzchniach jest koszenie i usuwanie ściętej roślinności. Znaczące jest także podlewanie – w miarę stworzonych możliwości, jak również nawożenie. Raz bądź dwa do roku można stosować pozostałe zabiegi.

Koszenie

Trawniki pełniące funkcje reprezentacyjną i rekreacyjną należy kosić przynajmniej 6 razy w ciągu roku. Należy jednak pamiętać, że w okresie pełni wegetacji (kwiecień – październik) zabieg ten należy wykonywać co dwa tygodnie. Uzyskamy w ten sposób efekt niskiego trawnika o dywanowej strukturze. Świeżo wysiane nasiona traw kosi się wówczas, gdy rośliny osiągną wysokość co najmniej 10 cm. W dalszym etapie rozwoju traw koszenie powinno odbywać się przy poziomie 5 – 6,5 cm (chcąc utrzymać murawę na wysokości 4 cm). Ostrza kosiarki zawsze powinny być ostre. Unikniemy uszkodzenia liści traw, powyrywania roślin, niejednolitej powierzchni skoszonej.

Nawożenie

Zubożenie gleby w składniki pokarmowe może wynikać z częstego wykonywania zabiegu koszenia. Poszczególne gatunki traw charakteryzują się różnym tempem wzrostu biologicznego po skoszeniu. W związku z tym rosnąca trawa zużywa w różnym stopniu składniki pokarmowe, czerpiąc je z podłoża. Zatem glebę należy zasilać nawozami, gdyż brak odpowiednich minerałów w glebie może doprowadzić do osłabienia roślin i pogorszenia stanu ogólnego trawnika. Najbardziej wymagające pod względem dostarczenia składników odżywczych są życice: trwała i wielokwiatowa. Najmniej wymagające zaś są kostrzewy: czerwona i owcza. Pozostałe gatunki traw odmian gazonowych charakteryzują się pośrednim zapotrzebowaniem na składniki pokarmowe w postaci nawozów mineralnych.

W początkowym okresie rozwoju traw powinniśmy wysiać (w formie granulatu) lub rozpylić (w formie płynnej – najczęściej w postaci mocznika) azot w dawce od 1 do 2 kg na 100 m2. Dawki nawożenia azotowego można podzielić na mniejsze ilości i stosować odpowiednio w kwietniu, maju i czerwcu. Wśród wykonawców trawników bardzo popularne i sprawdzone jest wielokrotne nawożenie niż jednorazowe, gdyż to zapewni właściwy pobór składników odżywczych przez rośliny. Również najpopularniejszym i najwłaściwszym nawozem na trawniki jest zalecany nawóz wieloskładnikowy, ponieważ prócz azotu zawiera wszystkie inne niezbędne minerały. Dawka takiego nawozu powinna mieścić się w granicach do 2 kg na 100 m2. W celu uniknięcia nierównomiernego wzrostu traw oraz przebarwień (od jasnych do ciemnych plam) nawozy należy dozować przy pomocy specjalistycznych urządzeń.

Nie wolno także zapominać o wapnowaniu, które ma na celu odkwaszenie podłoża i służy wzrostowi traw. Do zalet stosowania wapnowania na trawnikach można również zaliczyć walkę z mchem oraz skrzypami. Stosując niewielkie dawki wapna możemy ten zabieg wykonywać o każdej porze roku. Jednakże najbardziej wskazanym terminem przeprowadzenia wapnowania jest termin jesienny, gdy rośliny zakończą okres wegetacji. Wyższe dawki stosujemy na cięższych i bardziej zakwaszonych glebach, niższe na glebach piaszczystych. Przy wapnowaniu trawników zaleca się stosowanie łagodnych nawozów węglanowych w postaci dolomitu lub kredy. Z pewnością nie należy wysiewać nawozów tlenkowych takich jak wapno budowlane palone oraz gaszone do pogłównego wapnowania murawy. Możemy wówczas spalić nasz trawnik. Nawozy wapniowe wolno przenikają do głębszych warstw gleby. Wapnowanie zaleca się przeprowadzać jednorazowo w odstępie 3-4 lat.

Nawadnianie

Chcąc uzyskać efekt pięknego, błyszczącego i soczyście zielonego trawnika przez cały okres trwania pełni wegetacji należy roślinom dostarczyć odpowiednią ilość wody. W tym czasie trawy potrzebują blisko 400-600 mm wody (czy to w postaci opadowej czy irygacyjnej). W okresach długotrwałej suszy krótkotrwałe i częstotliwe nawadnianie może nie wystarczyć. W takiej sytuacji warto przy planowaniu trawnika sugerować się budową systemu korzeniowego traw. Wiele gatunków i odmian ukorzenia się na różnej głębokości (najczęściej od 10 do 20 cm). Firma Sowul & Sowul Sp. z o.o. opracowała specjalistyczne mieszanki, których komponenty wyróżnia silna budowa systemu korzeniowego. Przemawia to za wysoką zdolnością aklimatyzacji traw w niekorzystnych warunkach siedliskowych. Składniki mieszanek 

charakteryzują się szybkim wzrostem tworząc zwartą darń, która właśnie dzięki „schodowemu systemowi korzeniowemu”, silnie rozbudowanemu jest odporna na suszę, jak również wytrzymała na wypalanie słoneczne latem.

Podsumowując należy wspomnieć, iż planowane trawniki w miejscach wysoce zacienionych (w towarzystwie krzewów, drzew) potrzebują dwukrotnie większego nawodnienia oraz nawożenia, gdyż korzenie roślin wysokiego podszycia również pobierają w dużym stopniu te substancje z gleby.

Wertykulacja

Jest to technika wykorzystywana w celu rozluźnienia podłoża, jak również pobudzenia traw do krzewienia. Inną funkcją przeprowadzenia tego zabiegu jest przeciwdziałanie tzw. filcowaniu się darni. Sytuacja taka ma miejsce wówczas, jeśli zaniedbujemy trawnik nie wygrabiając obumarłych pędów traw czy też resztek po skoszeniu, jak również nie usuwając wieloletnich chwastów. Zabieg wetrykulacji polega na płytkim przecinaniu wierzchniej warstwy gleby (od 2 do 7 cm – zależy to od długości noży w jakie wyposażony jest wertykulator) z jednoczesnym wyczesywaniem zbędnych, obumarłych resztek roślinnych.

Technikę tę zaleca się wykonać wiosną, zaraz po pierwszym skoszeniu trawnika.
Można zabieg ten połączyć z wykonaniem podsiewu miejsc, które podczas zimy zostały szczególnie narażone na wymarznięcie. Kolejnym terminem niezbędnym do wykonania wertykulacji jest wczesna jesień. W tym okresie zadbamy o prawidłowe przygotowanie trawnika do przezimowania i ochronimy trawy przed porażeniem chorobami i szkodnikami.

Warto pamiętać, iż przed rozpoczęciem wertykulacji należy wcześniej trawnik odpowiednio nawodnić – wilgotność dolnej warstwy podłoża ułatwi wykonanie prac; nisko skosić, a po zabiegu dokładnie wygrabić.

Aeracja (napowietrzanie)

Jest to technika wykorzystywana w celu rozluźnienia podłoża, jak również pobudzenia traw do krzewienia. Inną funkcją przeprowadzenia tego To zabieg polegający na nakłuwaniu wierzchniej warstwy gleby. Napowietrzanie trawnika powinno wykonywać się na głębokości około 10-15 cm w odstępach 10-15 cm.
Aerację przeprowadza się jednorazowo wczesną wiosną co dwa – trzy lata specjalnymi aeratorami bądź widłami amerykańskimi lub specjalnymi butami wyposażonymi w kolce. Decyzję o wykonaniu napowietrzania trawnika podejmujemy w sytuacji, gdy w miejscach często udeptywanych trawa zaczyna nam wypadać. Nie zawsze ma to związek z nieprawidłowym doborem gatunków traw mało bądź nieodpornych w ogóle na częste deptanie. Wielokrotnie bywa tak, że miejsca nadmiernie uczęszczane powodują tzw. zagęszczenie gleby. Wówczas w zbyt zwięzłą, a nawet zbitą ziemię bardzo trudno wsiąka woda. Zaczyna brakować w glebie powietrza, które jest niezbędne do prawidłowego rozwoju systemu korzeniowego traw. W wyniku takiej sytuacji dochodzi do wypadania traw.

W związku z tym o trawnik należy dbać poprzez napowietrzanie.

Po aeracji / wertykulacji zalecane jest piaskowanie lub posypywanie trawnika odkwaszonym torfem!!!

Choroby traw

Trawy nie stanowią wyjątku i również nie są zabezpieczone przed porażeniem czynnikiem chorobotwórczym. Są atakowane przez rozmaite choroby, wywołujące duże szkody gospodarcze. Choroby traw zwykle są wywoływane przez nieodpowiednie warunki środowiskowe, np. nadmiernie suche bądź nadmiernie wilgotne podłoże, silnie kwaśny lub zasadowy odczyn gleby, niedobór bądź całkowity brak odpowiednich składników odżywczych w glebie, nadmierne nawożenie – zwłaszcza azotem. Są także sytuacje kiedy
to choroby wywołane są przez inne organizmy, najczęściej grzyby, które są niezdolne do fotosyntezy i odżywiają się kosztem tkanek rośliny żywicielskiej. Obserwując ewentualne zmiany na trawniku powinniśmy jak najszybciej zasięgnąć rady specjalisty, który oceni sytuację i zaproponuje odpowiednią metodę walki z chorobą.

Właściwa diagnoza + skuteczne środki zaradcze = gwarancja uzyskania pięknego trawnika!!!wil